10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật trong năm 2015
Lựa chọn này được đưa ra sau khi có ý kiến bình chọn từ hơn 60 nhà báo theo dõi lĩnh vực Khoa học và Công nghệ trên cả nước.
Theo đó, có 10 sự kiện được bình chọn thuộc 6 lĩnh vực, gồm: cơ chế chính sách; khoa học xã hội và nhân văn; nghiên cứu ứng dụng; hội nhập quốc tế và tôn vinh các nhà khoa học.
1.Về lĩnh vực cơ chế chính sách sự kiện Thủ tướng Chính phủ gặp mặt các nhà khoa học không chuyên nghiệp và nhà khoa học trẻ đã được lựa chọn.
Ngày 12/5/2015, tại Hà Nội, lần đầu tiên Bộ KH và CN tổ chức buổi “Gặp mặt các nhà sáng chế không chuyên nghiệp tiêu biểu năm 2015” và ngày 11/9/2105, tổ chức buổi “Gặp mặt các nhà khoa học trẻ tiêu biểu năm 2015”.
Việc Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tham dự cả hai cuộc gặp mặt nói trên đã khẳng định sự quan tâm đặc biệt của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước đối với các nhà khoa học không chuyên nghiệp và nhà khoa học trẻ. Đây là dịp để các nhà khoa học báo cáo kết quả hoạt động của mình, đồng thời cũng kiến nghị với Đảng và Nhà nước những cơ chế, chính sách phù hợp từ đó có thể đóng góp nhiều hơn cho đất nước và cho nền khoa học.
2. Ngày hội Khởi nghiệp và Công nghệ Việt Nam 2015
Từ ngày 15 đến 17/5/2015, Bộ KH&CN tổ chức tổ chức Ngày hội Khởi nghiệp và Công nghệ Việt Nam 2015 (TECHFEST VIETNAM 2015) tại Đại học Quốc gia Hà Nội. Ngày hội lần đầu được tổ chức đã thu hút được hơn 1000 lượt đại biểu là cán bộ quản lý, các nhà KH và CN, doanh nghiệp khởi nghiệp, các nhà đầu tư, quỹ đầu tư mạo hiểm và các cơ sở ươm tạo nổi tiếng trên thế giới. Đặc biệt, có hơn 50 doanh nghiệp khởi nghiệp KH và CN tham gia triển lãm sản phẩm và kết nối đầu tư. Sau sự kiện nói trên nhiều đơn vị đã tổ chức hàng loạt hội thảo để kết nối doanh nghiệp khởi nghiệp trong nước với các nhà đầu tư trong nước và trên thế giới.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Quốc Khánh phát biểu tại Ngày hội Khởi nghiệp công nghệ Việt Nam 2015.
3. Khánh thành Trung tâm nghiên cứu, chuyển giao và giám định công nghệ tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc
Ngày 29/10, UBND TP Hà Nội tổ chức khánh thành Trung tâm nghiên cứu, chuyển giao và giám định công nghệ tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc (huyện Thạch Thất, Hà Nội).
Trung tâm nghiên cứu, chuyển giao và giám định công nghệ rộng 2,1 ha, là khu phức hợp liên thông về khoa học-công nghệ lớn nhất cả nước, đáp ứng chỗ làm việc cho 200 nhà khoa học. Trung tâm sẽ là nơi nghiên cứu trọng điểm của cả nước, nơi tập trung các chương trình hợp tác nghiên cứu giữa Việt Nam với quốc tế.
Trung tâm nghiên cứu, chuyển giao và giám định công nghệ đã chính thức khánh thành tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.
Lĩnh vực Khoa học xã hội và nhân văn
4. Hội thảo khoa học quốc tế kỷ niệm 250 năm ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765-2015)
Ngày 8/8/2015, tại Thủ đô Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã tổ chức Hội thảo quốc tế kỷ niệm 250 năm ngày sinh Đại thi hào Nguyễn Du (1765-2015) với chủ đề “Đại thi hào dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Du: Di sản và các giá trị xuyên thời đại”. Hội thảo là nơi gặp gỡ của các nhà Kiều học và Nguyễn Du học, nơi thể hiện những tiếng nói đồng cảm, đồng lòng, đồng vọng về những giá trị tinh thần mà Nguyễn Du trao gửi cho hậu thế. Hội thảo còn là dịp mở rộng giao lưu, quảng bá các giá trị tinh hoa của văn học cổ điển Việt Nam, văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế.
Lĩnh vực nghiên cứu cơ bản
5. UNESCO công nhận hai Trung tâm quốc tế về Toán học và Vật Lý của Việt Nam là trung tâm dạng hai
Kỳ họp lần thứ 38 của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) tại Pa-ri (Pháp), tháng 11-2015 đã thông qua việc thành lập Trung tâm Toán học và Vật lý dạng II của Việt Nam dưới sự bảo trợ của UNESCO.
Năm 2015, UNESCO đã công nhận 17 Trung tâm dạng hai về khoa học cơ bản, trong đó có hai Trung tâm về Toán học và Vật lý của Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, việc thành lập các Trung tâm quốc tế về Toán học, Vật lý được UNESCO công nhận, bảo trợ sẽ giúp nâng cao vị thế của khoa học Việt Nam, đưa nền KH và CN Việt Nam hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.
Lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng
6. Lần đầu tiên ghép thận thành công từ người cho tim ngừng đập
Ngày 18/6/2015, Bệnh viện Chợ Rẫy ( TP Hồ Chí Minh) đã ghép thận thành công cho hai người bệnh suy thận mãn tính giai đoạn cuối với nguồn tạng từ người cho tim ngừng đập, máu ngưng tuần hoàn. Đây là trường hợp đầu tiên tại Việt Nam ghép tạng lấy từ người hiến ngừng tim. Đây cũng là kết quả của đề tài KH và CN cấp Nhà nước “Nghiên cứu triển khai ghép thận từ người cho tim ngừng đập”, mã số KC.10.28/11-15 (do PGS.TS. Nguyễn Trường Sơn làm chủ nhiệm). Thành công của đề tài đem lại hy vọng cho hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người bệnh có nhu cầu ghép thận, giảm chi phí cho họ khi phải ra nước ngoài điều trị.
Lần đầu tiên ghép thận thành công từ người cho tim ngừng đập tại Bệnh viện Chợ Rẫy
7. Cấu kiện lắp ghép bảo vệ bờ sông, hồ và đê biển
Giải pháp công nghệ: “Cấu kiện lắp ghép bảo vệ bờ sông, hồ và đê biển” của Công ty TNHH Nhà Nước MTV Thoát nước và Phát triển đô thị tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu (BUSADCO) thể hiện tính mới, tính sáng tạo chưa từng có tại Việt Nam và trên thế giới. Giải pháp sử dụng hệ liên kết lắp ghép đồng bộ: hình khối, cột trụ, đà giằng nhằm giữ ổn định, kết cấu lắp ghép chống đẩy, chống trượt, chống xói chân... Sản phẩm được đúc sẵn trong nhà máy, kiểm soát được chất lượng và tiến độ. Bên cạnh đó, tiến độ thi công chỉ bằng 1/3 thời gian so với giải pháp truyền thống do khắc phục được bất lợi về thời tiết, khí hậu, thủy văn. Thuận tiện cho công tác vận hành, duy tu, duy trì, bảo dưỡng. Giảm chi phí đầu tư ít nhất 20% so với giải pháp truyền thống.
8. Bắn trình diễn thành công vũ khí mới
Sáng 18/9/2015, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng tổ chức bắn trình diễn vũ khí mới. Đây là sản phẩm của Đề án KC.NQ06 và một số nhiệm vụ độc lập cấp Bộ Quốc phòng do Tổng cục chủ trì nghiên cứu, thiết kế và chế thử. Với sự chuẩn bị chu đáo và chấp hành nghiêm các quy tắc trong quá trình thực hành bắn, buổi bắn trình diễn đã thành công tốt đẹp, bảo đảm an toàn tuyệt đối. Hầu hết các sản phẩm của Đề án KC.NQ06 và một số đề tài độc lập có mức chất lượng tiệm cận chất lượng sản phẩm cùng loại của nước ngoài và có độ tin cậy cao, phù hợp điều kiện tác chiến của Việt Nam.
Lĩnh vực hội nhập quốc tế
9. Việt Nam vào top 3 ASEAN về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu
Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới kết hợp với Đại học Cornell (Hoa Kỳ) và Học viện Kinh doanh INSEAD (Pháp) công bố Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu 2015. Theo đó Việt Nam đứng thứ 52 trên tổng số 141 nền kinh tế, tăng 19 bậc so với năm ngoái. Đây được cho là một bước tăng bậc ngoạn mục của Việt Nam nhờ đầu tư cho phát triển KH và CN trong năm vừa qua, nhất là khi Luật Khoa học và Công nghệ có hiệu lực.
Nếu như trước năm 2010 theo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu Việt Nam còn đứng thứ bảy trong ASEAN, năm 2013 nước ta vượt qua Phi-li-pin, In-đô-nê-xi-a, đến năm 2014, vượt qua Bru-nây. Năm nay Việt Nam vượt qua Thái Lan, vào top 3 ASEAN về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu .
10. Nhà khoa học nữ Việt Nam đầu tiên nhận giải thưởng L’Oréal – UNESCO
Ngày 18/3/2015, tại trụ sở UNESCO ở Thủ đô Pa-ri (Pháp), Tiến sĩ Trần Hà Liên Phương, giảng viên Khoa Công nghệ Y sinh trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) đã vinh dự được nhận Giải thưởng “Nhà khoa học trẻ tài năng của thế giới” của Quỹ L’Oréal-UNESCO (Vì sự phát triển của phụ nữ trong khoa học) cho công trình nghiên cứu điều trị ung thư. Phát biểu tại buổi lễ nhận giải, tiến sĩ Trần Hà Liên Phương nhấn mạnh sự cần thiết phải tạo ra các loại thuốc không chỉ có tính hiệu quả, mà còn phải có giá thành phù hợp vì lợi ích của người bệnh ở các nước đang phát triển. Hướng nghiên cứu này sẽ đóng góp hiệu quả trong công tác điều trị bệnh ung thư ở Việt Nam.
Phương Nguyên